Sen jest niezbędny do życia. Zaburzony, wywołuje wiele negatywnych konsekwencji dla organizmu. Dlatego tak ważne jest leczenie bezdechu sennego. Podstawowa metoda terapeutyczna opiera się na wykorzystaniu aparatów CPAP. Jak działają i ile kosztują takie urządzenia?
Aparat CPAP – wskazania do jego stosowania
Wykorzystanie aparatu CPAP jest podstawową metodą nieinwazyjnego leczenia obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Zastosowane po raz pierwszy w 1981 roku, przez lata było udoskonalane, dzięki czemu dziś mamy nie tylko wyższą skuteczność terapii, ale też większy komfort pacjenta.
Bezdech senny to stan, w którym w wyniku zapadania się tkanek miękkich gardła w czasie snu następują przerwy w oddychaniu. Przerwy w oddychaniu a następnie mikrowybudzenia, powodują zaburzenia struktury snu i uniemożliwiają prawidłową regenerację organizmu. Więcej informacji o konsekwencjach i leczeniu chrapania oraz bezdechów sennych znajdziesz na naszej podstronie opisującej obszernie chrapanie i bezdech senny.
Aparaty CPAP należy stosować u wszystkich chorych zmagających się z ciężką lub umiarkowaną postacią bezdechu sennego. Szczególnie, gdy występuje u nich ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W ostatnich latach wykazano jednak pozytywny wpływ leczenia wspomaganego aparatem CPAP u pacjentów z łagodną postacią choroby, a nawet u osób jeszcze niezdiagnozowanych, których objawy wyraźnie wskazują na występowanie bezdechu sennego.
Szczególnie korzystnie leczenie z wykorzystaniem aparatu CPAP działa na pacjentów z nasilonymi dolegliwościami, takimi jak senność w ciągu dnia, osłabienie koncentracji, zaburzenia nastroju czy nerwowość. Jednakże ostateczną decyzję o najlepszym kierunku leczenia podejmuje lekarz pulmonolog lub laryngolog na podstawie przeprowadzonych badań, wywiadu z pacjentem, jego ogólnego stanu zdrowia, ale też preferencji oraz możliwości finansowych.
Jak działa aparat CPAP?
Aparat CPAP eliminuje podstawową przyczynę obturacyjnego bezdechu sennego, jakim jest zapadanie się tkanek miękkich gardła w czasie snu. Urządzenie składa się z systemu wtłaczającego dodatnie ciśnienie w drogi oddechowe pacjenta, maski oraz elastycznej rurki. Aparat podłącza się na noc oraz na drzemki w ciągu dnia, jeśli chory takie zaplanuje.
U pacjentów zmagających się z bezdechem podczas snu dochodzi do częściowego zapadania się gardła oraz języka. Wtłaczane w drogi oddechowe dodatnie ciśnienie zapobiega temu zjawisku – utrzymuje bowiem gardło i język we właściwym położeniu. Dzięki temu światło dróg oddechowych pozostaje otwarte przez całą noc. Pacjent przestaje mieć epizody bezdechów sennych. Znika też uciążliwe chrapanie. Organizm jest lepiej dotleniony, dzięki czemu znikają męczące objawy takie jak senność w ciągu dnia, rozdrażnienie czy kłopoty z układem krążenia.
Rodzaje aparatów CPAP dostępne na rynku
Obecnie na rynku dostępne są dwa rodzaje aparatów CPAP: stałociśnieniowe oraz automatyczne.
Aparat CPAP stałociśnieniowy
Jak sama nazwa wskazuje, dostarczają powietrze do organizmu pod stałym, zaprogramowanym wcześniej ciśnieniem. Większość tego typu urządzeń ma również funkcję stopniowego podnoszenia ciśnienia do momentu, w którym pacjent zaśnie. Ze względu na jednolite ustawienie, użycie tego rodzaju aparatu CPAP wymaga szczelnego dopasowania maski do twarzy.
Aparat CPAP automatyczny
(AutoCPAP lub APAP) dostosowuje wtłaczane ciśnienie w reakcji na występujące w drogach oddechowych epizody obturacyjne. W zależności od potrzeb, podnosi je lub obniża. W chwilach świadomego oddechu – przede wszystkim podczas zasypiania i wybudzania, a także przy braku bezdechów – urządzenie pracuje na minimalnym ciśnieniu. Istnieje też możliwość zaprogramowania aparatu AutoCPAP na wtłaczanie w drogi oddechowe ciśnienia o stałej wartości.
Aparat BiPAP (BiLEVEL) to w rzeczywistości aparat AutoCPAP wzbogacony o funkcję rozluźniania faz wdechu i wydechu. Na wydechu ciśnienie jest zmniejszone, a zwiększone przy wdechu. Oprócz leczenia bezdechów sennych, znajduje zastosowanie także jako wspomaganie wentylacji przy niewydolności oddechowej.
Każdy z wyżej wymienionych rodzajów urządzeń ma obecnie także podgrzewane nawilżacze powietrza, które zapobiegają przesuszaniu błon śluzowych. Wybór rozwiązań jest bardzo szeroki – od aparatów najprostszych, które jedynie wtłaczają powietrze, po zaawansowane modele wyposażone w szereg dodatkowych funkcji.
Jednym z takich udogodnień jest funkcja monitorowania i zapisywania w pamięci danych dotyczących snu pacjenta. Dzięki tej możliwości lekarz ma znacznie ułatwione zadanie w kwestii postawienia diagnozy i ukierunkowania dalszego leczenia. Najnowocześniejsze aparaty CPAP pozwalają na przesył danych do lekarza w czasie rzeczywistym. Pozwala to specjaliście zachować pełną kontrolę nad procesem leczenia.
Rodzaje masek aparatów CPAP
Każdy pacjent powinien mieć indywidualnie dopasowaną maskę do aparatu CPAP. Obecnie najpopularniejsze są maski podnosowe oraz ustno-podnosowe. Bardziej komfortowe niż tradycyjne, wykorzystują połączenie z przewodem powietrznym na czubku głowy, a nie z przodu maski. Eliminuje to problem przesuwania się rury przy każdym ruchu chorego podczas snu.
Większą wygodę niesie ze sobą również zastosowanie masek podnosowych zamiast klasycznych – nosowych. Pacjent nie ma bowiem nic na nasadzie nosa, odchodzi więc problem ucisku w czasie snu.
Maski ustno-podnosowe są rekomendowane dla pacjentów, którzy mają problem z oddychaniem przez nos. Taka sytuacja ma miejsce m.in. w przypadku osób z wadami anatomicznymi dróg oddechowych, m.in. skrzywioną przegrodą nosową, przerostem małżowin, polipami itp.
Uwaga! Rozmiary masek nie są uniwersalne. Każdy pacjent powinien mieć indywidualnie dopasowaną maskę. Dostępne są rozmiary S, M, L oraz MW (średnio szeroka). Z tak szerokiej gamy każdy pacjent dobierze rozwiązanie, które można optymalnie dopasować do kształtu i wielkości twarzy.
Jakie jest dofinansowanie na aparaturę CPAP?
Zakup aparatu CPAP może być całkiem sporą inwestycją. Jeśli wybierzemy zaawansowany model z funkcją zapisu i przesyłu danych do lekarza, może nas to kosztować nawet 6-7 tys. zł. Prostsze urządzenia CPAP są tańsze – ich ceny zaczynają się już od około 2 tys. zł.
Pacjenci zmagający się z bezdechem sennym mogą jednak skorzystać z częściowej refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia. Dzięki temu rozwiązaniu można zaoszczędzić około 1.900 zł na zakupie urządzenia. Jeśli wybierzemy najprostsze urządzenie, wydatek okaże się minimalny.
Warto też rozważyć alternatywę, jaką jest wypożyczenie aparatu CPAP. To dobre rozwiązanie szczególnie dla pacjentów, którzy nie są pewni efektywności tego typu leczenia – każda osoba ma bowiem inną tolerancję na zastosowanie protezy powietrznej. Jeśli aparat CPAP przyniesie spodziewaną ulgę, można zdecydować się na zakup urządzenia lub wypożyczenie go w stałym abonamencie.
Efekty leczenia wspomaganego aparatem CPAP
Pierwsze pozytywne zmiany pacjenci odczuwają już po kilku dniach stosowania aparatu CPAP. Nazywany złotym standardem w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego, CPAP likwiduje skutki tej choroby. Redukcja senności w ciągu dnia przekłada się m.in. na znaczące zmniejszenie ryzyka zaśnięcia za kierownicą. Do tego pacjent stwierdza poprawę pamięci i koncentracji, wyższą odporność na stres, obniżenie napięcia psychicznego i emocjonalnego, wzrost efektywności pracy oraz większą tolerancję na wysiłek fizyczny.
Zastosowanie aparatu CPAP znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, udaru i zawału serca, nocnego niedokrwienia serca, a także wspiera leczenie chorób współistniejących. Należy przy tym pamiętać o odpowiednim użytkowaniu urządzenia, m.in. każdorazowym myciu maski, okresowej wymianie filtrów, praniu pasków podtrzymujących, płukaniu rurki elastycznej itp.