Alergia jest to zmieniona, nadmiernie wyrażona, swoista odpowiedź układu immunologicznego na czynniki zewnętrzne (czyli tzw. alergeny), które w normalnych warunkach nie są dla organizmu szkodliwe. Ta nadmierna odpowiedź układu immunologicznego doprowadza do wystąpienia objawów chorobowych w mechanizmie reakcji natychmiastowej (w ciagu kilku minut), reakcji późnej (objawy po kilku godzinach) lub opóźnionej (po 24-48 godzinach).
Najczęstszym schorzeniem alergicznym w obrębie narządów głowy i szyi jest alergiczny nieżyt nosa.
Alergiczne nieżyty nosa stanowią 70% spośród nieinfekcyjnych nieżytów nosa i dotyczą 10-25% populacji. Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi rozpoznawania i leczenia alergicznego nieżytu nosa w ramach programu GLORIA stworzonego przez Światową Organizację Alergii, sezonowy nieżyt nosa jest zwykle okresowy, a czas trwania objawów w tym typie jest krótszy niż miesiąc, bądź krótszy niż 4 dni w tygodniu. Natomiast przetrwały nieżyt to taki, którego objawy trwają dłużej niż miesiąc, bądź dłużej niż 4 dni w tygodniu. Alergia sezonowa jest najczęściej związana z sezonem pylenia rónych roślin (drzew, traw, chwastów…). Typową alergia całoroczną jest uczulenie na roztocza i inne alergeny „domowe”.
Objawy alergicznego nieżytu nosa
- uczucie zatkanego nosa,
- kichanie i świąd,
- wodnisty, lejący się katar,
- upośledzenie węchu,
- czasami w fazie ostrej dochodzi do wystąpienia dolegliwości bólowych typowych dla zapalenia zatok,
- często towarzyszące zapalenie spojówek.
Nowa klasyfikacja nieżytów alergicznych oparta jest na indywidualnej ocenie dokonywanej przez pacjenta i dotyczy wpływu choroby na jakość życia.
Alergiczne nieżyty nosa dzieli na:
- łagodne z niewielką ilością objawów, które nie zaburzają aktywności w ciągu dnia i lub snu,
- umiarkowanie ciękie, kiedy objawy są uciążliwe i zaburzają aktywność w ciągu dnia i lub snu,
- ciężkie, kiedy chory wymaga leczenia dla prawidłowego funkcjonowania.
Diagnostyka
Przy diagnozowaniu chorób alergicznych w obrębie górnych dróg oddechowych wykorzystujemy wywiad chorobowy – występowanie określonych objawów chorobowych w pewnych porach roku, np. w przypadku uczulenia na trawy objawy chorobowe występują w polskim klimacie od maja do lipca).
Wykonujemy testy skórne; najczęściej wykonuje się testy naskórkowe – punktowe, następnie drapane, najrzadziej śródskórne, w przypadku alergii kontaktowej zastosowanie mają testy płatkowe.
Ważną rolę w diagnostyce pełni oznaczanie swoistych przeciwciaż IgE w surowicy (metoda stosunkowo droga, ale najczulsza) oraz próby prowokacyjne z alergenami; najczściej wykonywana jest próba donosowa, rzadziej dooskrzelowa i dospojówkowa.
Ważnym badaniem, pomocnym przede wszystkim w monitorowaniu skuteczności leczenia, jest wykonywana cytologia błony śluzowej jam nosa. Dzięki niej można w dokładny sposób ocenić stopień nasilenia stanu zapalnego (jaki towarzyszy alergii) w jamie nosa.